2005

EINDE VAN 75 JAREN BIBLIOTHEEKWERK IN STEVENSWEERT.

J. Vos

Op vrijdag 9 december 2005 werd met een sobere bijeenkomst het feit gevierd, dat er 75 jaar geleden een bibliotheek in Stevensweert werd opgericht. Op de foto ziet u het laatste bestuur: v.l.n.r. Jacques Vos, Jos van Engelen, Jeanne Seegers, Truus Janssen, Lidy Heltzel en Ricky Dirks. Tijdens deze bijeenkomst, waar ook de partners van deze bestuursleden bij aanwezig waren, gaf ook de gemeente Maasbracht acte de présence in de persoon van wethouder Wilms, die met een dankwoord en een attentie voor de bestuursleden dit heuglijke feit niet ongemerkt voorbij wilde laten gaan.


Toch was de stemming enigermate gedrukt omdat ondanks alle inspanningen weer een voorziening in Stevensweert het loodje moest leggen. Onze bibliotheek had gedurende 75 jaar roerige tijden meegemaakt en veel stormen doorstaan, maar moest het tenslotte afleggen tegen de moderne communicatiemiddelen.
Over het reilen en zeilen van de bibliotheek gedurende de eerste 40 jaar ligt weinig of niets op papier vast, maar door navorsingen bij oudere inwoners heb ik nog veel kunnen achterhalen. Rond 1930 viel bij pastoor J. Nabben een brief in de bus van het bisdom Roermond waarin aangedrongen werd om met hulp van dit bisdom een parochiebibliotheek op te zetten. De pastoor heeft toen zijn jonge kapelaan Leonard Pelzer erbij gehaald en waarschijnlijk gezegd: “Kapelaan, dat is nu net iets voor jou, gebruik de sacristie hier maar voor”.
De boeken werden aangeleverd en sterk geselecteerd door het bisdom. Over het genre bestaat geen misverstand: veel over devotie en weinig of niets over de voortplanting. Korte tijd later heeft de kapelaan zich voor het uitlenen van de boeken verzekerd van de hulp van de nog in leven zijnde student (later onderwijzer) Hub Clerx. In 1934 werd kapelaan Pelzer overgeplaatst naar Horn (zie het artikel “Demonstreren in Stevensweeert” elders in dit jaarboek). Kapelaan Pelzer werd opgevolgd door kapelaan J. Wintjens, tevens de laatste kapelaan in Stevensweert. Die bleef overigens tot 1938 en overleed in 1989. Van kapelaan Pelzer is nog bekend dat hij in Nieuwenhagen was geboren, later pastoor in Bingelrade is geweest en op 59-jarige leeftijd is overleden in Brunssum.
Terug naar de bibliotheek. Tijdens en na het bewind van kapelaan Wintjens heeft Hub Clerx de bibliotheek beheerd tot in 1944 door grof oorlogsgeweld onze kerk en sacristie zwaar werden beschadigd. In november 1944 moest Stevensweert evacueren en was de bibliotheek uiteraard vanzelf gesloten. Na de bevrijding werd verbluffend snel het patronaat (Contelmostraat) ingericht tot kerk en ook de bibliotheek ging weer snel open. Fien Slijpen (Eiland) heeft toen een groot aantal jaren de uitleen van de boeken verzorgd, lange tijd samen met meester P. Theunissen sr. In de jaren 1946/47 is de kerk hersteld en vergroot en daarna ging de bibliotheek terug naar de sacristie.
Na de periode Fien Slijpen heeft Bert Berkx een tijd lang leiding gegeven aan de bibliotheek en Bert kennende zal hij zich ongetwijfeld omringd hebben met charmant gezelschap.
Na het vertrek van Bert naar Reuver besloot jeugdvereniging Hompesch in 1965 om de opengevallen plaats in te nemen. Deze enthousiaste groep met o.a. H. Rutten, S. Kehrens, J. Kelleners, J. Stams, J. Heuts en enkele anderen zorgden er voor dat de mensen voor meer wereldse boeken terecht konden. In 1969 werd een nieuw Groene Kruisgebouw gerealiseerd aan de Wilhelminalaan en hier werd door de gemeente Stevensweert een ruimte gereserveerd voor de bibliotheek. De gemeente was medefinancier van dit gebouw.
Na de opening steeg het aantal uitleningen prompt met 60%! Omdat de boeken gedeeltelijk tegen een geringe vergoeding betrokken werden van de Limburgse Bibliotheekcentrale waren de exploitatiekosten gering. Om de gemeentelijke subsidie van ca. f. 1000,- te mogen
verstrekken, moest er in 1970 een stichting worden opgericht. Eind 1970 passeerde de akte
van de Stichting Openbare Bibliotheek Stevensweert met als bestuursleden Jacques van Riet
sr., Jan Bongers, Har Rutten, Susan Kehrens en Jacques Vos, die kort tevoren tot wethouder
was benoemd. Alle handelingen vonden plaats ten gemeentehuize en op kosten van de
gemeente Stevensweert. Het bestuur vroeg en kreeg een verhoging van de subsidie tot
f. 2000,- en liet de feitelijke exploitatie geheel over aan de eerder genoemde leden van de
jeugdvereniging.
Toen deze groep begon af te brokkelen door huwelijk, vertrek naar elders enz., stond toch
weer iemand klaar om het werk voort te zetten. Het was Els van Riet die een aantal personen
om zich heen verzamelde en zo voor continuïteit zorgde. Bij de gemeentelijke herindeling op
1 januari 1991 was er weer een verhuizing. Het gemeentehuis kwam leeg te staan en de
bibliotheek kreeg onderdak op de eerste verdieping (de voormalige raadzaal). Ook door
andere omstandigheden was het in die tijd nog spannend. Als wij wilden aansluiten bij de
Bibliotheekcentrale, dan moesten wij een beroepskracht accepteren. Het gevolg zou zijn dat
de exploitatiekosten enorm zouden stijgen en de nieuwe gemeente een handvat had om onze
bibliotheek te sluiten. Vooruitlopend op deze problemen hadden wij aan de gemeente
Stevensweert, vlak voor de herindeling, een hogere subsidie gevraagd en gekregen. Wij
gingen de boeken toen zelf kopen en door deze tactiek konden wij nog 15 jaren overleven en
maakten zo de 75 jaar net vol.
Vanaf 2000 liep het aantal uitleningen langzaam terug en dit ging sneller in 2003 en 2004. In
een uiterste poging hebben wij via de basisschool en via de Stevensbode nog een
wervingscampagne gevoerd. Wij moesten echter toegeven dat wij maatschappelijke
veranderingen niet konden tegenhouden.
Met de gemeente Maasbracht hebben wij afgesproken dat alle moeite zal worden gedaan, en
het ziet er naar uit dat dit gaat lukken, dat in onze basisschool voor onze jeugd een
dependance komt van de bibliotheek van Maasbracht. Op voorhand hebben wij alle boeken
met AVI-niveau met de bijbehorende rekken aan de school geschonken.
Inmiddels is de vrijgekomen ruimte door de Stichting Gemeenschapshuis Stevensweert
logischerwijs toegewezen aan het Streekmuseum Stevensweert / Ohé en Laak.