Deelname Entente Florale (jaarboek 2016)

Wat is de Entente Florale?
De Entente Florale is een stichting die het belang van het groen onder de aandacht brengen. 
Zonder groen is het nauwelijks mogelijk een omgeving te creëren
waar het prettige wonen, werken en recreëren is. 

Een jury  van de groencompetitie beoordeelt het groen in de meest brede zin van het woord. De kwaliteit van het groen, duurzaamheid en ook of het groen bijdraagt aan cultuurhistorische en landschappelijke waarden en recreatieve en toeristische potenties van een gemeente. Ook bijvoorbeeld de samenwerking met burgers en bedrijven en ecologische waarden worden beoordeeld. Kortom een complete beoordeling van de openbare ruimte en het groen in het bijzonder.
Er zijn twee competities: één voor steden en één voor dorpen. De uitnodiging voor Stevensweert geldt voor de competitie het groenste dorp van Nederland.

Eind 2015 krijgt de gemeente Maasgouw een uitnodiging om mee te doen met groencompetitie Entente Florale.  De gemeente hoeft niet lang na te denken en accepteert de uitnodiging om mee te doen. Stevensweert is namelijk sowieso al van plan om zich in 2016 van zijn beste kant te laten zien. De parochie bestaat namelijk 750 jaar en dat moet gevierd worden. Bovendien heeft de gemeente net een nieuwe groenvisie vastgesteld.  Deelname aan de Entente Florale is een mooie kans om deze nieuwe groenvisie waarin samenwerking met burgers (burgerparticipatie) een belangrijk thema is, gelijk in de praktijk brengen. De historische kern is enkele jaren geleden opgeknapt, de vestingwerken hersteld, de ontgrindingen zijn afgerond en hebben voor een totaal nieuw landschap gezorgd. En de Hompesche molen wordt in het voorjaar heropend. Kortom er is de afgelopen jaren veel gerealiseerd. Het groen in en rondom Stevenweert heeft een metamorfose ondergaan. En er zijn ook al plannen voor de toekomst. Het verdwenen kasteel Walburg wordt weer zichtbaar gemaakt in het landschap.
Er is dus genoeg te vertellen over het groen, natuur en landschap van Stevensweert. De handschoen wordt dan ook opgepakt. Medestrijders zijn het Brabantse Beek en Donk, Nieuwkoop in Zuid Holland en het Gelderse Beuningen.

Als eerste wordt de dorpsraad benaderd. Die is op dat moment nog in oprichting. De dorpsraad staat positief tegenover de deelname. Samen wordt op 15 februari wordt samen met de nieuwe dorpsraad een informatieavond georganiseerd in Int Brookx. Hier worden de plekjes die de jury zeker moet zien geïnventariseerd en er wordt gebrainstormd over mogelijke verbeterpunten in en rondom Stevenweert. Een breed scala aan suggesties wordt genoteerd. Sommige zijn niet zomaar op korte termijn te realiseren. Bijvoorbeeld het maken van groene toegangspoorten op de plekken waar ooit de twee stadspoorten van Stevensweert stonden. Andere ideeën zoals het verfraaien van de oude kern met bloembakken kunnen daarentegen vrij eenvoudig worden opgepakt.

Juryroute
Al snel ontstaat overeenstemming over de juryroute. De ontvangst van de jury is op 3 juni in het Gouvernement, bij Lilian en Arturo Aranda-Geraedts. Buiten het Gouvernement heet Gérard Rutten de jury als Reinard Vincent graaf van Hompesch welkom. Daarna wordt de historische kern bezocht met het streekmuseum en de herstelde vestingwerken. Op de vesting komen diverse beoordelingscriteria van de Entente mooi samen; het groen versterkt het historisch karakter van Stevensweert. Het karakteristieke stratenpatroon van Stevensweert wordt hier weer leesbaar voor zowel de inwoners van Stevensweert en de recreanten die Stevensweert bezoeken.  Het beheer met schapen is niet alleen historisch verantwoord maar draagt ook bij aan een grotere biodiversiteit. In september worden de vestingwerken als decor van het re-enactment en worden verenigingen en inwoners actief bij dit gebied betrokken. Schutterscompagnie Sint Rochus geeft ter plekke alvast een voorproefje in de vorm van een demonstratie van musketschieten.

Dan gaat de juryroute verder naar het net onthulde Zouavenmonument  (mooi voorbeeld van burgerparticipatie) waar Hans Richter een toelichting geeft. Vervolgens naar de ontmantelde vestingwerken, het gebied tussen de Singelstraat en de Julianalaan. Hier worden de vestingwerken niet hersteld maar wordt juist het  oude landschap gekoesterd. Hier vind je nog altijd het landschap dat ontstond nadat de vesting zijn militaire functie verloor en Stevensweert weer langzaam maar zeker een boeren gemeenschap werd. Hier kan nog altijd het landschap beleefd worden dat ontstond na de ontmanteling van de vesting in 1874. Van generatie op generatie wordt dit agrarisch landschap door inwoners beheerd en kunnen de contouren van de verdwenen vesting nog steeds in het reliëf herkend worden.

Volgende belangrijke stop op de juryroute is de Meerse Kamp. Hier zijn de sporen van ontgrindingen nog goed zichtbaar. Ook is hier mooi te zien dat het landschap nog steeds in beweging is.  Eind 2016 wordt hier begonnen met de aanleg van een nieuwe dijk. De dorpsraad Stevensweert, de beheerder van de dierenweide, de visvereniging en Wijngilde Midden-limburg geven samen met de gemeente invulling aan dit gebied. 
De jury is enthousiast over de kwaliteit van het beheer én de vruchtenwijn die hier door het wijngilde geserveerd wordt. De jury prijst ook de samenwerking tussen alle partijen in dit gebied.

Volgende stop is de Molenplas. Hier wordt aandacht besteed aan de gevolgen van de ontgrindingen en de metamorfose  van het landschap rondom Stevensweert. De uitdaging is om zowel het nieuwe landschap te ontwikkelen als de cultuurhistorische elementen in het landschap te behouden. Bijvoorbeeld de Hompesche Molen. Deze historische molen heeft een nieuwe functie gekregen als brasserie, informatiepunt van de vereniging Natuurmonumenten en natuurspeeltuin. Cultuurhistorie, recreatie en natuurontwikkeling gaan hier fraai hand in hand en versterken elkaar zelfs.

De laatste belangrijke halteplaats is het verdwenen kasteel Walburg. Hier is, behalve het herstel van een oude duiker, nog niet veel te zien. Wel worden de plannen om het verdwenen kasteel weer zichtbaar te maken toegelicht. Met de landschappelijke opwaardering van deze plek zal de driehoek Vestingstadje - Hompesche Molen - Walburg gecompleteerd worden. Uitvoering van dit plan is voorzien in het najaar van 2017 en 2018.

De jurydag werd afgesloten met een beraad van de jury in ’t Oad Kloaster en een diner in Herberg Stadt Stevenswaert.

        Een moment van rust voor Reinard Vincent graaf van Hompesch (Gérard Rutten)     
                                         op de herstelde duiker bij kasteel Walburg.

Uitslag
Op 21 september is de dag van de waarheid. Samen met wethouder Johan Lalieu vertrekt een delegatie vanuit Stevensweert naar Capelle aan de IJssel. Het goud gaat naar Beek en Donk.
Maar de tweede plek is glansrijk voor Stevensweert. Stevensweert laat zowel Beuningen als Nieuwkoop de spreekwoordelijke hielen zien.
Een heel verdienstelijk resultaat. Temeer omdat Beek en Donk al enige jaren over deelname nadacht en Stevensweert zich daarentegen vrij spontaan aangemeld heeft en zich in korte tijd dus toch goed heeft kunnen presenteren.
Hoogtepunt van de dag is overigens niet de uitslag van de wedstrijd maar de thuiskomst in Stevensweert. Hier is een welkomstfeestje georganiseerd. Burgemeester Stef Strous heet de werkgroep Entente Florale hier welkom en feliciteert de inwoners met het behaalde resultaat.

Effect
Een mooie beoordeling van de jury is mooi maar dat was niet het belangrijkste doel van de deelname.  We wilden Stevensweert voor het voetlicht brengen. Samen de schouders onder de deelname zetten en vooral samen het dorp nog mooier maken.
Welke resultaten zijn daarvan ook de komende jaren nog te zien?
De banden tussen de gemeente en de kern Stevensweert zijn aangehaald. De bewustwording over het belang van groen is gegroeid.
In samenwerking met de dorpsraad is de hoogstamboomgaard bij de Meerse Kamp is uitgebreid en er is een samenwerkingsverband ontstaan tussen het Wijngilde de dorpsraad en de school. Ze noemen zich Vrienden van Meerse Kamp.
De Bloembakken in de oude kern, een initiatief van de stichting Promotion Eiland in de Maas, zijn verbeterd.


             
De delegatie uit Stevensweert direct na de bekendmaking van de uitslag in Capelle aan de
IJssel.
Vlnr Gérard Rutten, Pieter Derix, John van Engelen, John van den Berg,
Alcuin Thijssen,
       Pierre Joosten, Lilian Aranda-Geraedts, Bert Kaumo, Suzanne Sonnemans,     

       Johan Lalieu, Ton Cuijpers en Koen Knoops (Rian Brouwers ontbreekt op de foto).

De vlag die ter ere van 750 jaar Stevensweert is gemaakt, is mede naar aanleiding van de deelname aan de Entente Florale, zo ontworpen dat hij ook in de komende jaren nog gebruikt kan worden om Stevensweert aan te kleden bij festiviteiten.
Diverse mensen hebben geveltuintjes aangelegd. Iets wat in de komende jaren wellicht nog uitgebreid kan worden. 
Het landschap van de ontmantelde vestingwerken is opgeknapt door Heras-hekwerken te vervangen door meer authentieke materialen. Er zijn hagen en hoogstambomen aangeplant. Enkele hagen zijn verlaagd zodat het vrije uitzicht hersteld wordt. Om de oude namen van historische paden aan de vergetelheid te onttrekken, zijn straatnaamborden geplaatst bij het Ooster- en Zuidervoetpad. De ontmantelde vesting bij de Singelstraat West is toegankelijk gemaakt door het verdwenen voetpad van de Singelstraat West naar de Maasdijk te herstellen.
De trap naar de oude veerstoep is opgeknapt. Een oude grenspaal die een beetje verloren langs de Singelstraat West stond, is naar de Maas verplaatst. Hier valt hij veel meer in het oog.
De entrees naar de oude Kern (Nieuwendijk en Roumerweg) zijn verfraaid met vaste plantenborders.
Er is dus van alles verbeterd maar er blijven nog genoeg verbeterpunten en goede ideeën over. Bijvoorbeeld het plaatsen van groene poorten om de verdwenen stadspoorten te markeren. Zullen ze er ooit komen?
Het is nu de uitdaging voor zowel de inwoners van Stevensweert als de  gemeente om door te gaan op de ingeslagen weg. Ook al lag de focus van de gemeente dit jaar een beetje op Stevensweert en moet de gemeente haar aandacht voortaan weer over meerdere kernen spreiden.  

John van den Berg
medewerker Natuur- en landschapsbeleid Gemeente Maasgouw