2009

EEN AFFICHE VAN HARMONIE ST. CECILIA UIT OHE EN LAAK.

H.G.M. Rutten

Tijdens de door het Streekmuseum in december 2009 georganiseerde tentoonstelling “VLAGVERTOON, vlaggen en vaandels van het Eiland in de Maas” toonde de heer Jo Cretskens, voorzitter van harmonie St. Cecilia uit Ohé en Laak, mij een oud affiche. Hij had dit drukwerk enkele jaren geleden gekregen nadat het reeds eigendom was geweest van diverse andere personen. Het affiche  maakt melding van een door de harmonie georganiseerd muziekfestival te Ohé en Laak. 
In de tekst wordt wel een datum genoemd (te weten maandag 28 juli) maar geen jaartal. De fysieke toestand van het vergeelde papier maakt echter meteen duidelijk dat het hele gebeuren al lang geleden heeft plaatsgevonden.Het betreffende affiche bevat geen foto of andere afbeelding. De tekst, op zowel voor- en achterzijde, is gedrukt in zwarte inkt en met diverse lettertypes. De breedte van het papier is 30,7 cm en de hoogte 47,2 cm. De tekst is omgeven door een eenvoudig kader met  versieringen in de hoeken. Als drukkerij wordt onderaan genoemd de Stoomdrukkerij van Karel Weyerhorst uit Heerlen.
Datering.

Aangezien de harmonie St. Cecilia werd opgericht in 1881 is hiermee tevens de ondergrens voor de datering bekend. Ouder dan 1881 kan het niet zijn. Voor het bepalen van de bovengrens zijn de namen van belang die zich aan de onderzijde van het affiche bevinden onder het kopje “De Commissie”. Het zijn de personen die betrokken waren bij de organisatie van het festival:
Ph. Beunen, Burgemeester, Voorzitter
F. Beunen
A. Beunen
Graaf A. de Hompesch, Eere-Voorzitter
G.H. Kuypers, Directeur
H. Gaillart
J. Graus
J. van Kempen

Aan de hand van deze namen is reeds een globale datering te geven. Nemen we bijvoorbeeld de eerste naam, zijnde de voorzitter van de commissie: Ph. Beunen. Het betreft hier Philippus Hubertus Beunen. Hij was burgemeester van Ohé en Laak en overleed op 8 januari 19071. Hiermee ligt de vervaardiging van het affiche in elk geval tussen 1881 en 1907. Een nadere verfijning levert de naam van ere-voorzitter A. de Hompesch op. Deze graaf was de bewoner van het imposante in Ohé en Laak gelegen kasteel Walburg en o.a. mede-oprichter en schenker van het eerste vaandel van de harmonie. Van hem weten we dat hij overleed in 1893.“Maandag 28 juli” moet dus liggen tussen 1881 en 1893. De kalender leert ons dat in die periode twee keer een “maandag 28 juli” voorkomt, namelijk in 1884 en 1890. Hiermee komen we dus al aardig in de goede richting. Definitief uitsluitsel geeft een aankondiging uit de Maas- en Roerbode van zaterdag 26 juli 1884.
Hierin wordt geschreven over een “Groot Festival” op maandag 28 juli a.s. bij gelegenheid van de St. Anna Kermis te Ohé en Laak.                                                                                Aan het festival deden een groot aantal muziekverenigingen mee. Eén daarvan was het Zanggezelschap Concordia (ook genaamd Eendragt) uit Stevensweert. Het Streekmuseum in Stevensweert bewaart het vaandel van deze vereniging2. Aan de fraaie kroon van dit vaandel hangen ook een aantal medailles als herinnering aan diverse concoursen en festivals waaraan men heeft deelgenomen. Eén van deze medailles, uitgevoerd in zilver, bevat aan de voorzijde de met sierlijke letters gegraveerde tekst: “Harmonie St. Cecilia – Festival - 28 Juli 1884”. Hiermee is ten overvloede bewezen dat het affiche dateert uit het jaar 1884. Dat betekent dus een respectabele ouderdom. We kunnen dankbaar zijn dat het inmiddels reeds meer dan 125 jaar bewaard is gebleven!   

De deelnemers aan het festival.
Het affiche bevat de namen van 25 deelnemende gezelschappen, in de tekst “Sociëteiten” genoemd. Het festival werd geopend en afgesloten met muziekwerken gespeeld door de organiserende harmonie St. Cecilia uit Ohé en Laak. Zodoende blijven er 23 namen over van verenigingen die in juli 1884 acte de présence gaven in Ohé en Laak. Hiervan zijn er 18 afkomstig uit Limburg en 5 uit het nabij gelegen België en Duitsland. We vermelden ze hier in de op het affiche gehanteerde volgorde en schrijfwijze:

1.      Ohé & Laak, Harmonie St. Caecilia (35 leden, directeur G.H. Kuypers)
2.      Heerlen, Zanggezelschap St. Pancratius (25 leden, directeur A.J. Stassen)
3.      Herkenbosch, Harmonie Ons Genoegen (20 leden, directeur J. Cüpers)
4.      Buggenum, Zanggezelschap Onder Ons, aantal leden ?, directeur Jac. Eggels)
5.      Kessenich, Fanfare Vriendenkring (20 leden, directeur J. van Dooren)
6.      Beegden, Société Lyrique (26 leden, directeur J.J.C. Ament)
7.      Montfort, Fanfare Vriendenkring (directeur G.H. Kuypers, dezelfde als bij nr. 1?)
8.      Berg-en-Terblyt, Zanggezelschap Concordia (34 leden, directeur J. Timmermans)
9.      Grathem, Fanfare St. Agatha (aantal leden ?, directeur A. Mertens)
10.    St. Pieter, Zanggezelschap (24 leden, directeur J. Hermans)
11.    Wessem, Harmonie Eendracht maakt Macht (directeur H. Heuvelmans)
12.    Houthem, Zanggezelschap Orphée (24 leden, directeur J.J. Smeets)
13.    Tegelen, Fanfare St. Caecilia (28 leden, directeur G.W. Van Lockven)
14.    Maeseyck, Harmonie Concordia (aantal leden ?, directeur B. Dupont)
15.    Waldfeucht, Gesangverein St. Caecilia (22 leden, directeur Doerenkamp)
16.    Thorn, Harmonie St. Michiel (31 leden, directeur J. Dreissen)
17.    Maasbracht, Zanggezelschap Eendracht (25 leden, directeur J. Grispen)
18.    Maeseyck, Fanfare De Maasgalm (30 leden, directeur J. Van Dooren)
19.    Stevensweert, Zanggezelschap Concordia (20 leden, directeur P. Smeets)
20.    Thorn, Koninklijke Harmonie (33 leden, directeur J. Tonnaer)
21.    Maeseyck, Zanggezelschap (aantal leden ?, directeur B. Dupont, dezelfde als bij nr. 14?)
22.    Echt, Harmonie (35 leden, directeur G. Smeets)
23.    Heel, Fanfare De Eendracht (20 leden, directeur J. Knoops)
24.    Dieteren, Fanfare De Eendracht (aantal leden ?, directeur R. Winteraeken)
25.    Ohé & Laak, Harmonie St. Caecilia (35 leden, directeur G. Kuypers)

Al met al een indrukwekkend aantal. Het moet voor de nog jonge harmonie een geweldige uitdaging, maar ook een geweldige inspanning zijn geweest om een dergelijk festival te organiseren.
De kroon spant de Belgische stad Maaseik met maar liefst drie afvaardigingen: een harmonie, een fanfare en een zanggezelschap. Opmerkelijk is ook de deelname van de twee gerenommeerde harmonieën uit het witte stadje Thorn. In elk geval was er een duidelijke relatie tussen Thorn en Ohé en Laak in de persoon van graaf Adolf de Hompesch. Hij was niet alleen mede-oprichter en schenker van het vaandel van de harmonie van Ohé en Laak maar ook sinds 1865 ere-president van de Koninklijke Harmonie van Thorn3.
 
De deelnemers werden op 28 juli 1884 om 12.00 uur ontvangen in het plaatselijke schoollokaal. Na het aldaar aanbieden van de “Eerewijn” aan de “Heeren Presidenten en Directeurs” vertrok men in optocht naar het aan de Maas gelegen grafelijke kasteel Walburg. In de feestweide bij deze prachtige locatie werd aansluitend “volgens getrokken nummer” een begin gemaakt met de uitvoering van de muziekwerken. Als laatste werd door de verschillende deelnemers gezamenlijk het volkslied gespeeld.
We weten niets over de weersomstandigheden, maar als die hebben meegewerkt moet het ongetwijfeld een fantastisch feest zijn geweest!
Na afloop werd aan elke deelnemende vereniging een herinneringsmedaille uitgereikt “alsmede eene buitengewoon fraaie Eere-medaille voor de verstkomende Sociëteit”.

Ook aan de inwendige mens van muzikanten en bezoekers was gedacht. Er waren smakelijke boterhammen met ham verkrijgbaar en op de achterzijde van het affiche werd een “wijnkaart” afgedrukt met de volgende aanbiedingen.

1.    Medocper flesch fl. 1,20
2.    St. Estèphe     per flesch fl. 1,40
3.    Pisporter        per flesch fl. 1,50
4.    Niersteiner      per flesch fl. 1,50
5.    St. Julien        per flesch fl. 1,60
6.    Beychevelle    per flesch fl. 2,00
7.    Volnay           per flesch fl. 2,20
8.    Sillery extra   per flesch fl. 3,25 

U ziet: de in het krantenartikel gedane belofte “Voor goede dranken is bizonder zorg gedragen” werd geen geweld aangedaan. Ook deze tongstrelende “geneugten des levens” zullen zonder enige twijfel hebben bijgedragen aan het succes van het festival! Een festival dat mede dankzij het bewaard gebleven affiche niet in de vergetelheid is geraakt.


                                    H.G.M. Rutten
 
1.    Over Philip Beunen: zie artikel “Philippus Beunen, burgemeester van Ohé en Laak van 1857 tot 1907” in ons jaarboek nr. 19 (2001).
2.    Vaandel van Zangvereeniging Eendragt uit Stevensweert, met jaartal 1870. Collectie Streekmuseum Stevensweert / Ohé en Laak, inv. nr. 346.
3.    Zie boek “De geschiedenis van de Koninklijke Harmonie van Thorn” door J. Tonnaer (1991). Aardig om te vermelden: op haar beurt bracht de harmonie van Ohé en Laak in 1887 een tegenbezoek aan Thorn b.g.v. het 75-jarig bestaan van de Koninklijke Harmonie. Het gezelschap speelde onder leiding van dirigent Kuypers twee werken: “Capricio fantaisie” van J. Christophe en “Les refreins des mineurs” van Uttervulghe.