2009

J.H.M. Richter

1. Het Missiekruis
Welke Stevensweertenaar kent het missiekruis niet. Als de kerkganger zijn blik laat gaan door het poortje langs het kerkgebouw over het pad richting sacristie, dan wordt de blik getrokken door een kruis met corpus tegen de buitenmuur dat decennia lang alle weersinvloeden heeft getrotseerd. Er werd zelfs een gebogen afdak aangebracht om het nog een extra bescherming te geven. Pinnen beletten vogels het kruis en corpus te bevuilen. Nu staat het kruis er zonder corpus verlaten bij. Het zou vragen kunnen oproepen wat er met het corpus gebeurd is. Hebben de weersinvloeden dan toch uiteindelijk hun tol geëist? Niets is minder waar. Het is aan het kerkbestuur te danken dat dit corpus in veiligheid is gebracht en in goede staat voor – zoals het heet – het nageslacht bewaard wordt. Het prijkt nu in volle glorie in de kerk. Het kerkgebouw heeft er weer een aanwinst bij.
Wat is een missiekruis?

De Stichting Kerkelijk Kunstbezit in Nederland zegt over een missiekruis het volgende:
Het is een groot kruis in of buiten een kerk opgericht ter herinnering aan een volksmissie – een serie bijzondere godsdienstige oefeningen en plechtigheden – die binnen een parochie was gehouden. Paters die niet aan de parochie waren verbonden, verzorgden deze volksmissie voor de parochianen. Het biechten was een van de belangrijkste onderdelen van deze gebeurtenis, die werd afgesloten met de communie door de gehele parochie. Dergelijke volksmissies vonden plaats in de tweede helft van de negentiende en de eerste helft van de twintigste eeuw. Redemptoristen en minderbroeders waren vooral volksmissionarissen.
Op de site van het Katholiek Documentatie Centrum worden de volgende korte verklaringen gegeven: ten eerste is het een aan een missionaris uitgereikt kruis bij vertrek naar de missie en ten tweede is het een kruis, opgericht bij gelegenheid van een missie.
Zoals het destijds gebruikelijk was, werd na afloop van de “missie” een missiekruis in of buiten de kerk aangebracht. In de kerk werd het kruis hoog in het priesterkoor gehangen, of in een enkel geval achter in de kerk bij de uitgang.
Het Stevensweerter missiekruis.
Oorspronkelijk hing het in 1846 geplaatste missiekruis van Stevensweert tegen de westelijke buitenmuur (kant van het kerkhof). Tijdens de restauratie van de beschadigde kerk na de Tweede Wereldoorlog werd het kruis met corpus tegen de rechter buitenmuur van de St. Stephanuskerk geplaatst. Onder een half cirkelvormig afdak keek het corpus het pad af naar het toegangspoortje. Het trotseerde op die plek weer en wind, zag vele kerkgangers ter kerke gaan, zag vele pastoors vanuit de naast gelegen pastorie de gang naar de sacristie maken. Decennia lang waakte het over de parochianen. Bij het passeren zullen velen een kruisje geslagen hebben.
Enkele jaren geleden werd de kerk van buiten en van binnen grondig gerestaureerd en geschilderd. Nog geen vijf jaar later moest als gevolg van waterschade de binnenkant nogmaals gerestaureerd en geschilderd worden. Tijdens de eerste restauratie werd ook het zogenaamde missiekruis dat aan de rechterkant aan de buitenmuur van de kerk hing, flink aangepakt. Maar na een paar jaar bleek dat vooral het corpus (=het beeld van het lichaam van Jezus) niet bestand was tegen de invloeden van weer en wind. Het kruis zelf bleek nog in goede staat en werd opnieuw geschilderd. Maar het corpus moest dringend gerestaureerd worden. Dat werd mogelijk gemaakt door een gift.
Uit onderzoek van het Restauratie Atelier Limburg (RAL), dat de restauratie uitvoerde, is
gebleken dat het gaat om een corpus dat naar alle waarschijnlijkheid gemaakt is van essenhout
in de periode 1720-1730. Het betreft een typische 18de eeuwse stijl van houtsnijwerk. Het
beeld is uitzonderlijk door zijn smalle lange vorm. Het corpus heeft naar alle waarschijnlijk
eerst in een kerk gehangen en was voorzien van een dekkende laag verf. Nu werd besloten om
het corpus zoveel mogelijk in zijn oorspronkelijke staat terug te brengen en weer binnen in de
kerk op te hangen. Iedereen kan nu een beetje zien hoe het beeld gemaakt is, hoe het in de
loop van de eeuwen werd bijgewerkt en hersteld. Gelijktijdig met de restauratie van het
corpus werd in Panheel door “De Vrienden van Eynderhoof” uit Nederweert-Eind een
voormalige tiendschuur van omstreeks 1630 afgebroken om herbouwd te worden in het
Openluchtmuseum Eynderhoof. Het kerkbestuur van Stevensweert mocht gelukkig
beschikken over een tweetal balken van deze schuur en vroeg aan Pierre Tinnemans uit
Maasbracht om van die balken een passend kruis te maken voor het pas gerestaureerde
corpus. Het resultaat is schitterend geworden. Kruis en corpus hebben een plaats gekregen i.
de zijbeuk tegenover het Maria-altaar van onze keRk.
2. Het kruis op het paro#hie+erkhof.
Op de afscheidsplaats van het Gem%Entelijk kerkhof te Stevenswdert stond een
sMeed)jzeren krui3. D)t Kruis was er haren geleden geplaatst nadat he4 was geruimd op het
parochiakerkhof. Na meer dan 80 jaar trouwe dienst hadden de wedrsinvloeden hun werk
gedaan el was het cruis dusdanig a!ngEtast dat r%sTauratie niet meer mogelijk was. Vanwege
zijn historische waarde gaf het gemeentebestuur van Maasgouw opdracht aan de smeden van
Openluchtmuseum Eynderhoof in Nederweert-Eind om een exacte kopie te maken van het
origineel. Een jaar lang hebben de smeden gewerkt. Gedurende de werkzaamheden konden de
bezoekers van het openluchtmuseum genieten van de oude technieken die werden gebruikt.
Het kruis werd geplaatst in een hardstenen sokkel en staat weer op de gemeentelijke
begraafplaats.
Tijdens het Allerzielenlof op 1 november 2009 werden het gerestaureerde kruis in de kerk
alsook het kruis op de begraafplaats opnieuw ingezegend.
J.H.M. Richter