2001
TUSSEN KRUIS & AESCULAAP.
Drs E.W.J. Ficken, huisarts
Bij de voorbereidende studies voor mijn boekje, bleek dat ook de bewoners van Ohé en Laak en Stevensweert van oudsher zelf getracht hebben hun verwondingen en ziektes, eerst met eigen huismiddelen te genezen. Overigens bestaat nu nog bij vele bewoners van het “Eiland in de Maas” in deze, een grote kennis-van-zaken, die overgedragen werd en wordt van ouders op kinderen.
Lukte het niet met eigen middelen, dan raadpleegde men in het verre verleden, herboristen (kruidmeesters, chirurgijns en barbiers) welke in de omgeving woonachtig waren.
Gasthuizen vond men pas vanaf 1259 in de stad Roermond (het “Hospitaal van de Heilige Geest”) en vanaf 1307 in Echt.
Echtse artsen, de zogenaamde Doctores Medicinae, kon men aanvankelijk alleen in Echt raadplegen, waar vanaf 1840 Doctore Medicinae E. Slangen (geboren 1807) werkzaam was.
De eerste artsen die in Stevensweert kwamen werken, waren achtereenvolgens: Doctore M.F. Le Becque (geboren 1812; als arts werkzaam van 1840 tot 1864), Doctore J.H. Slangen (geboren 1814; als arts werkzaam van 1843 tot 1848) en Doctore M.M. Tendeijck (geboren 1823; als arts werkzaam vanaf 1864).
Al deze artsen hebben echter slechts korte tijd in Stevensweert gewerkt en het zijn de leden uit de artsenfamilie Sonnen, die vanuit Echt gedurende lange tijd ook de gezondheidszorg op het “Eiland in de Maas” gewaarborgd hebben. Als eerste uit dit geslacht kennen wij Doctor Maximiliaan M.A.H. Sonnen (geboren 1837; werkzaam als arts vanaf juli 1862), die praktijk hield te Echt, in een pand aan de Wijnstraat.
Ten tijde van de Eerste Wereldoorlog (1914-1918) vestigden zich in Echt een tweede arts, drs Aloysius J.B.M. Stijns (geboren 21 april 1882), die ook mede verantwoordelijkheid droeg voor de gezondheidszorg op het ”Eiland in de Maas”. Hij hield praktijk aan de Berkelaarsweg 20 te Echt.
We schrijven 10 juni 1928, als mede door toedoen van mevr. Galiart-Neujean, echtgenote van de toenmalige burgemeester, in Stevensweert een plaatselijke afdeling van het “Provinciale Limburgsche Groene Kruis” werd opgericht, mede gestimuleerd door de stichting van het klooster der “Zusters Franciscanessen van Heythuysen”. Zij hadden met hun gemeenschap de voormalige woning van het echtpaar Houben-Galiart aan de Markt te Stevensweert betrokken. Deze religieuzen hielden zich naast hun taak in het onderwijs ook bezig met de wijkzorg op het hele eiland: zuster Plechelmo in Stevensweert en zuster Everarda Kemp in Ohé en Laak. De uitleen van hulpmiddelen vond echter niet plaats vanuit hun klooster, doch vanuit de woning van veldwachter Strijbos bij het gemeentehuis. Later werd dit een (uitleen)kamertje bij Jean Richter totdat een echt (nieuw gebouwd) wijkgebouwtje, naast de nieuw te bouwen onderwijzerswoning/kapelanie aan de Maaspoort, in gebruik kon worden genomen.
De contributiegelden, behorend bij het lidmaatschap van het Groene Kruis (in 1928 f 1.00 per jaar) werd door de bestuursleden zelf huis-aan-huis opgehaald; meestal door mevr. Van Riet, omdat de mensen haar niets konden weigeren!
Het is het begin van de Tweede Wereldoorlog, december 1941, als zich ook in Maasbracht definitief een arts zal vestigen: dokter Antoine L.H. Engels (geboren 18 januari 1915 te Helden-Panningen)
Speciaal ten behoeve van zijn patiënten op het “Eiland in de Maas”, hield hij tweemaal per week, buitenspreekuur in het “wachthuisje” aan de Maas, een afstand, die hij in het begin nog overbrugde met zijn Austin Morris, evenals de vele visites, die hij iedere dag in zijn grote praktijkgebied aflegde.
De verloskundige zorg berustte in die tijd bij vroedvrouwen, aanvankelijk was dit mevrouw M.H.W. Janssen-Wilms (geboren 31 januari 1895), vanaf 1943 was dit mevrouw Elisabeth P. Goertz-v.d. Sterren (geboren 26 januari 1918), beiden afkomstig uit Linne. Per fiets bezochten zij de zwangere moeders op hun woonadres te Stevensweert; zodat deze niet de lange reis naar Linne behoefden te maken.
Eind 1944 werd als gevolg van de oorlogshandelingen en de zware beschietingen over-en-weer de situatie in Ohé en Laak en Stevensweert onhoudbaar, zodat ook deze dorpen op last van de bezetter geëvacueerd dienden te worden. De “Zusters Franciscanessen van Heythuysen” én de ernstig zieken, werden ondergebracht in het St. Ludwig-college te Vlodrop, alwaar een groot evacuatiehospitaal (met ca. 400 patiënten, 40 zusters en doctor F.R.J. Sonnen uit Echt) in de rechter vleugel was ingericht.
Helaas kwamen na de Tweede Wereldoorlog in april 1945 de religieuzen niet meer terug naar Stevensweert.
De plaatselijke afdeling van het Groene Kruis, nam toen aanvankelijk een gedeelte van het patronaatsgebouw aan de Singelstraat West in gebruik, alwaar echter stromend water en een toilet ontbraken. De zogenaamde omkleedboxen voor de baby’s en kleuters waren aldaar op het podium opgesteld. Voor de “uitleen” bleef het oude wijkgebouwtje naast de onderwijzerswoning/kapelanie in gebruik.
In 1955 kwam de nieuwbouw gereed aan het Jan van Steffeswertplein 10 en 11, alwaar het prachtige herenhuis van Meester Deswijzen had gestaan, dat in de oorlog echter (helaas) onherstelbaar was beschadigd.
Na het vertrek van de religieuzen was ook de wijkverpleging overgenomen door lekenverpleegkundigen, te weten mevrouw Pesgens uit Susteren. Later werd zij achtereenvolgens opgevolgd door mejuffouw Smeets en mejuffrouw Elisabeth M.C.E. Laugs (geboren 3 april 1917), die tot 1955 als wijkverpleegster werkzaam was op het “Eiland in de Maas”. Na haar “overstap” naar Maasbracht werd de wijkzorg in Ohé en Laak en Stevensweert vervolgens uitgevoerd door mevrouw Elisabeth Ernst (vanaf 1955 tot 1972) en mevrouw Angèle Moors-Dijks (van 1972 tot 1990). Deze laatste kon haar werk verrichten in en vanuit een prachtig nieuw allround wijkgebouw aan de Wilhelminalaan, dat in november 1969 in gebruik was genomen. In 1975 besloten de plaatselijke Groene Kruis-afdelingen van Ohé en Laak en Stevensweert, mede op initiatief van Jacq Stassen, de voormalige gemeente- secretaris van Ohé en Laak om gezamenlijk te fuseren, mede in het kader van de voortdurende reorganisaties binnen de thuiszorgorganisaties. Als vervolg daarop kreeg mevrouw Moors-Dijks vanaf november 1979 assistentie van mevrouw Gertie A.H.H. Hinsen-Evers, eveneens werkzaam als wijkverpleegkundige.
Het is met bijzonder veel pijn in het hart dat de “Eilanders” in juni 1998 hun prachtige wijkgebouw moesten sluiten, ook weer als gevolg van de voortschrijdende regionalisering en reorganisatie van de Stichting Thuiszorg in Midden-Limburg.
Maken wij een stapje terug naar 1958, dan zien wij dat zich dan weer definitief een arts zal vestigen in Stevensweert: dokter Jan Gijsen (geboren 22 augustus 1928) die het praktijkgedeelte Ohé en Laak en Stevensweert overneemt van dokter Antoine Engels en vervolgens een praktijkpand opent in huize “De Borcht” aan de Singelstraat West 11.
Reeds vijf jaar later wordt hij in augustus 1963 opgevolgd door een jonge, enthousiaste collega dokter Henricus v.d. Wouw (geboren 21 maart 1928) die ook weer in dezelfde dokterswoning aan de Singelstraat West 11 zijn praktijk met apotheek vestigt. Naast zijn werk als huisarts zal hij ook de consultatiebureaucontroles voor het Groene Kruis uitvoeren, zowel in Ohé en Laak in het gemeentehuis als in Stevensweert in het wijkgebouw aan het Jan van Steffeswertplein. Pas in januari 1987 draagt dokter V.d. Wouw zijn praktijk en apotheek
weer over aan een jongere collega: drs. Bob R.L. Kornelis. Deze besluit echter een nieuw praktijkpand te bouwen, aangepast aan de moderne tijd, op circa 150 meter van de voormalige dokterswoning ook aan de Singelstraat West, waarna hijzelf gaat wonen in Ohé dat daarmee de eerste (huis)arts in de geschiedenis binnen haar grenzen heeft.
Naast een eigen huisarts, kreeg het “Eiland in de Maas” in de loop der jaren ook een eigen fysiotherapeut en een eigen tandarts.
Op 9 november 1981 vestigde zich als fysiotherapeut in Stevensweert de heer Jan-Willem van de Griendt. Hij opende aanvankelijk zijn praktijk in het Gouvernement aan het Jan van Steffeswertplein. Sinds 1 april 1990 is de praktijk gevestigd in de Molenstraat Noord 7.
Eveneens per 9 november 1981 kreeg Stevensweert ook een praktiserend tandarts binnen haar grenzen: mevrouw D. Erens, ook praktijkhoudend in het Gouvernement. Haar praktijk werd in november 1991 overgenomen door collega H.J. Robinson, die aanvankelijk parttime en vanaf januari 2001 fulltime in Stevensweert zou werken en wel vanaf april 2001 vanuit een gerestaureerd nieuw praktijkpand aan de Brouwerstraat (afb. 9) te Stevensweert.
U ziet, de gezondheidszorg op het “Eiland in de Maas” was door de jaren heen én is nóg steeds volop in beweging.
Van de hand van Drs. E.W.J. Ficken verscheen in juni 2001 het boekje “Maasbracht – Tussen Kruis & Aesculaap”, de ontwikkeling der gezondheidszorg in Maasbracht”.
Bij de voorbereidende studies voor mijn boekje, bleek dat ook de bewoners van Ohé en Laak en Stevensweert van oudsher zelf getracht hebben hun verwondingen en ziektes, eerst met eigen huismiddelen te genezen. Overigens bestaat nu nog bij vele bewoners van het “Eiland in de Maas” in deze, een grote kennis-van-zaken, die overgedragen werd en wordt van ouders op kinderen.
Lukte het niet met eigen middelen, dan raadpleegde men in het verre verleden, herboristen (kruidmeesters, chirurgijns en barbiers) welke in de omgeving woonachtig waren.
Gasthuizen vond men pas vanaf 1259 in de stad Roermond (het “Hospitaal van de Heilige Geest”) en vanaf 1307 in Echt.
Echtse artsen, de zogenaamde Doctores Medicinae, kon men aanvankelijk alleen in Echt raadplegen, waar vanaf 1840 Doctore Medicinae E. Slangen (geboren 1807) werkzaam was.
De eerste artsen die in Stevensweert kwamen werken, waren achtereenvolgens: Doctore M.F. Le Becque (geboren 1812; als arts werkzaam van 1840 tot 1864), Doctore J.H. Slangen (geboren 1814; als arts werkzaam van 1843 tot 1848) en Doctore M.M. Tendeijck (geboren 1823; als arts werkzaam vanaf 1864).
Al deze artsen hebben echter slechts korte tijd in Stevensweert gewerkt en het zijn de leden uit de artsenfamilie Sonnen, die vanuit Echt gedurende lange tijd ook de gezondheidszorg op het “Eiland in de Maas” gewaarborgd hebben. Als eerste uit dit geslacht kennen wij Doctor Maximiliaan M.A.H. Sonnen (geboren 1837; werkzaam als arts vanaf juli 1862), die praktijk hield te Echt, in een pand aan de Wijnstraat.
Ten tijde van de Eerste Wereldoorlog (1914-1918) vestigden zich in Echt een tweede arts, drs Aloysius J.B.M. Stijns (geboren 21 april 1882), die ook mede verantwoordelijkheid droeg voor de gezondheidszorg op het ”Eiland in de Maas”. Hij hield praktijk aan de Berkelaarsweg 20 te Echt.
We schrijven 10 juni 1928, als mede door toedoen van mevr. Galiart-Neujean, echtgenote van de toenmalige burgemeester, in Stevensweert een plaatselijke afdeling van het “Provinciale Limburgsche Groene Kruis” werd opgericht, mede gestimuleerd door de stichting van het klooster der “Zusters Franciscanessen van Heythuysen”. Zij hadden met hun gemeenschap de voormalige woning van het echtpaar Houben-Galiart aan de Markt te Stevensweert betrokken. Deze religieuzen hielden zich naast hun taak in het onderwijs ook bezig met de wijkzorg op het hele eiland: zuster Plechelmo in Stevensweert en zuster Everarda Kemp in Ohé en Laak. De uitleen van hulpmiddelen vond echter niet plaats vanuit hun klooster, doch vanuit de woning van veldwachter Strijbos bij het gemeentehuis. Later werd dit een (uitleen)kamertje bij Jean Richter totdat een echt (nieuw gebouwd) wijkgebouwtje, naast de nieuw te bouwen onderwijzerswoning/kapelanie aan de Maaspoort, in gebruik kon worden genomen.
De contributiegelden, behorend bij het lidmaatschap van het Groene Kruis (in 1928 f 1.00 per jaar) werd door de bestuursleden zelf huis-aan-huis opgehaald; meestal door mevr. Van Riet, omdat de mensen haar niets konden weigeren!
Het is het begin van de Tweede Wereldoorlog, december 1941, als zich ook in Maasbracht definitief een arts zal vestigen: dokter Antoine L.H. Engels (geboren 18 januari 1915 te Helden-Panningen)
Speciaal ten behoeve van zijn patiënten op het “Eiland in de Maas”, hield hij tweemaal per week, buitenspreekuur in het “wachthuisje” aan de Maas, een afstand, die hij in het begin nog overbrugde met zijn Austin Morris, evenals de vele visites, die hij iedere dag in zijn grote praktijkgebied aflegde.
De verloskundige zorg berustte in die tijd bij vroedvrouwen, aanvankelijk was dit mevrouw M.H.W. Janssen-Wilms (geboren 31 januari 1895), vanaf 1943 was dit mevrouw Elisabeth P. Goertz-v.d. Sterren (geboren 26 januari 1918), beiden afkomstig uit Linne. Per fiets bezochten zij de zwangere moeders op hun woonadres te Stevensweert; zodat deze niet de lange reis naar Linne behoefden te maken.
Eind 1944 werd als gevolg van de oorlogshandelingen en de zware beschietingen over-en-weer de situatie in Ohé en Laak en Stevensweert onhoudbaar, zodat ook deze dorpen op last van de bezetter geëvacueerd dienden te worden. De “Zusters Franciscanessen van Heythuysen” én de ernstig zieken, werden ondergebracht in het St. Ludwig-college te Vlodrop, alwaar een groot evacuatiehospitaal (met ca. 400 patiënten, 40 zusters en doctor F.R.J. Sonnen uit Echt) in de rechter vleugel was ingericht.
Helaas kwamen na de Tweede Wereldoorlog in april 1945 de religieuzen niet meer terug naar Stevensweert.
De plaatselijke afdeling van het Groene Kruis, nam toen aanvankelijk een gedeelte van het patronaatsgebouw aan de Singelstraat West in gebruik, alwaar echter stromend water en een toilet ontbraken. De zogenaamde omkleedboxen voor de baby’s en kleuters waren aldaar op het podium opgesteld. Voor de “uitleen” bleef het oude wijkgebouwtje naast de onderwijzerswoning/kapelanie in gebruik.
In 1955 kwam de nieuwbouw gereed aan het Jan van Steffeswertplein 10 en 11, alwaar het prachtige herenhuis van Meester Deswijzen had gestaan, dat in de oorlog echter (helaas) onherstelbaar was beschadigd.
Na het vertrek van de religieuzen was ook de wijkverpleging overgenomen door lekenverpleegkundigen, te weten mevrouw Pesgens uit Susteren. Later werd zij achtereenvolgens opgevolgd door mejuffouw Smeets en mejuffrouw Elisabeth M.C.E. Laugs (geboren 3 april 1917), die tot 1955 als wijkverpleegster werkzaam was op het “Eiland in de Maas”. Na haar “overstap” naar Maasbracht werd de wijkzorg in Ohé en Laak en Stevensweert vervolgens uitgevoerd door mevrouw Elisabeth Ernst (vanaf 1955 tot 1972) en mevrouw Angèle Moors-Dijks (van 1972 tot 1990). Deze laatste kon haar werk verrichten in en vanuit een prachtig nieuw allround wijkgebouw aan de Wilhelminalaan, dat in november 1969 in gebruik was genomen. In 1975 besloten de plaatselijke Groene Kruis-afdelingen van Ohé en Laak en Stevensweert, mede op initiatief van Jacq Stassen, de voormalige gemeente- secretaris van Ohé en Laak om gezamenlijk te fuseren, mede in het kader van de voortdurende reorganisaties binnen de thuiszorgorganisaties. Als vervolg daarop kreeg mevrouw Moors-Dijks vanaf november 1979 assistentie van mevrouw Gertie A.H.H. Hinsen-Evers, eveneens werkzaam als wijkverpleegkundige.
Het is met bijzonder veel pijn in het hart dat de “Eilanders” in juni 1998 hun prachtige wijkgebouw moesten sluiten, ook weer als gevolg van de voortschrijdende regionalisering en reorganisatie van de Stichting Thuiszorg in Midden-Limburg.
Maken wij een stapje terug naar 1958, dan zien wij dat zich dan weer definitief een arts zal vestigen in Stevensweert: dokter Jan Gijsen (geboren 22 augustus 1928) die het praktijkgedeelte Ohé en Laak en Stevensweert overneemt van dokter Antoine Engels en vervolgens een praktijkpand opent in huize “De Borcht” aan de Singelstraat West 11.
Reeds vijf jaar later wordt hij in augustus 1963 opgevolgd door een jonge, enthousiaste collega dokter Henricus v.d. Wouw (geboren 21 maart 1928) die ook weer in dezelfde dokterswoning aan de Singelstraat West 11 zijn praktijk met apotheek vestigt. Naast zijn werk als huisarts zal hij ook de consultatiebureaucontroles voor het Groene Kruis uitvoeren, zowel in Ohé en Laak in het gemeentehuis als in Stevensweert in het wijkgebouw aan het Jan van Steffeswertplein. Pas in januari 1987 draagt dokter V.d. Wouw zijn praktijk en apotheek
weer over aan een jongere collega: drs. Bob R.L. Kornelis. Deze besluit echter een nieuw praktijkpand te bouwen, aangepast aan de moderne tijd, op circa 150 meter van de voormalige dokterswoning ook aan de Singelstraat West, waarna hijzelf gaat wonen in Ohé dat daarmee de eerste (huis)arts in de geschiedenis binnen haar grenzen heeft.
Naast een eigen huisarts, kreeg het “Eiland in de Maas” in de loop der jaren ook een eigen fysiotherapeut en een eigen tandarts.
Op 9 november 1981 vestigde zich als fysiotherapeut in Stevensweert de heer Jan-Willem van de Griendt. Hij opende aanvankelijk zijn praktijk in het Gouvernement aan het Jan van Steffeswertplein. Sinds 1 april 1990 is de praktijk gevestigd in de Molenstraat Noord 7.
Eveneens per 9 november 1981 kreeg Stevensweert ook een praktiserend tandarts binnen haar grenzen: mevrouw D. Erens, ook praktijkhoudend in het Gouvernement. Haar praktijk werd in november 1991 overgenomen door collega H.J. Robinson, die aanvankelijk parttime en vanaf januari 2001 fulltime in Stevensweert zou werken en wel vanaf april 2001 vanuit een gerestaureerd nieuw praktijkpand aan de Brouwerstraat (afb. 9) te Stevensweert.
U ziet, de gezondheidszorg op het “Eiland in de Maas” was door de jaren heen én is nóg steeds volop in beweging.
Van de hand van Drs. E.W.J. Ficken verscheen in juni 2001 het boekje “Maasbracht – Tussen Kruis & Aesculaap”, de ontwikkeling der gezondheidszorg in Maasbracht”.